Onderduikadres Zuideinde 53 te Grootschermer

 


















Zuideinde 53 te Grootschermer                                                    Onderduikplaats

In dit huis woonde tijdens de Tweede Wereldoorlog de familie Pilkes. Zij waren bevriend met de in Amsterdam wonende Joodse familie Knoop. Lionel Knoop was een verwoed visser. Al vanaf 1920 vond hij zijn stek in Grootschermer. Hij huurde een bootje bij Jan Pilkes (botenbouwer en -verhuurder).En hield met zijn gezin ( zijn vrouw Klara, dochter Elizabeth en zoons Samuel en Jonas)  ook vakantie in de Eilandspolder. Zo ontstond er een echte vriendschapsband.

De situatie voor Joden zag er in de oorlog slecht uit. Het gezin Knoop wilde Nederland verlaten, maar er was geen ruimte meer over op de schepen. Zoon Samuel heeft zich gemeld bij de Hollandsche Schouwburg en is op transport naar Duitsland gegaan.

De veelvuldige razzia’s in Amsterdam was voor Jan Pilkes sr. de reden om op een avond naar de hoofdstad te fietsen en met Lion en Klara Knoop terug te komen. Bij de Beemsterringdijk had Pilkes een bootje klaarliggen. Met dit schuitje roeiden ze naar een tuindersboetje en bleven daar tot het donker werd. In de donkere nacht werden ze opgehaald en ondergebracht in de onderduikruimte op de zolder van huis wijk A 112, nu Zuideinde 53 te Grootschermer. 

Lionel en Klara moesten overdag altijd op zolder zitten. Daar sliepen Lionel en Klara meestal gewoon in de slaapkamer dichtbij de aparte onderduikruimte. Ze liepen boven altijd op wollen sokken. Bedoeld om het geluid te dempen. Door het bedrijf (schuitenmakerij en elektriciteitsbedrijf) was er veel aanloop en het dorp wist van de Joodse vrienden.

Bij bezoek of vermeend onraad werd er met
een stok op het houten plafond getikt.
Deze houten stok in de keuken viel niet op – deze werd normaal gesproken gebruikt om de vliegen op het plafond te vangen. Bij dit geluid trokken Lionel en Klara zich terug in de onderduikruimte. Dochter Gre ging dan altijd boven ‘de bedden doen’ zodat elk geluid verklaarbaar was.

Ruim twee jaar hebben Lionel, Klara, Elisabeth en Jonas zo, op drie verschillende adressen, dicht bij elkaar, ondergedoken gezeten.

Na de lange Hongerwinter volgde uiteindelijk de bevrijding op zaterdag 5 mei 1945. Lonny Knoop rende de straat op en wilde zo snel mogelijk terug naar Amsterdam. Zij werden herenigd met hun dochter Elisabeth  en zoon Jonas. Van Samuel hebben zij niets meer vernomen, hij is op 30 september 1942 in Auschwitz vermoord. Hij is dan 18 jaar.

Het huis  en de onderduikruimte zijn er nog steeds.